Η σταδιακή επάνοδος όλων των εκφάνσεων της κοινωνικής ζωής στην ποθούμενη «κανονικότητα», οδήγησε στην επιστροφή του εγκλήματος στις ζωές μας. Εκεί που ανήκει δηλαδή. Διότι η παραβατική συμπεριφορά είναι συνυφασμένη με όλες τις εκφάνσεις του κοινωνικού μας βίου.

Η κοινωνική μας παιδεία έχει ένα δομικό μειονέκτημα. Δεν μας προετοιμάζει για την παρέκκλιση. Για την στρέβλωση. Γι αυτό που στην καθημερινότητα αποκαλούμε «στραβή».
Από την οικογένεια μας, το σχολείο μας, το φιλικό μας περιβάλλον, όλοι και όλα μας δίνουν την (ψευδ)αίσθηση ότι ο βιος μας θα κινηθεί γραμμικά. Ομαλά. Χωρίς ιδιαίτερες διακυμάνσεις. Γι’ αυτό και μας σοκάρει κοινωνικά το έγκλημα.
Όλοι «πέφτουν από τα σύννεφα» όταν πχ. μαθαίνουν ότι ο τάδε εγκληματίας ζούσε στο διπλανό διαμέρισμα. Περίμεναν ότι μάλλον θα ζούσε σε κάποια… σπηλιά στην Πεντέλη, στο κρησφύγετο του λήσταρχου Νταβέλη!
Οι φοιτητές μου σοκάρονται όταν τους λέω ότι το έγκλημα είναι το ίδιο «φυσιολογικό» με τον νόμιμο βίο. Ότι λειτουργεί με τους ίδιους κανόνες.
Ότι είναι μια παράλληλη πραγματικότητα και όχι κάτι μεταφυσικό. Φυσικά υπάρχουν διαφορές στο τρόπο σκέψης κακοποιών και μη. Διότι άλλα είναι τα ζητούμενα, άλλοι οι αντικειμενικοί στόχοι και κυρίως άλλος ο τρόπος επίτευξης τους.

Σκέψου αντισυμβατικά
«Σκέψου σαν κακοποιός» ήταν η αγαπημένη φράση του καθηγητού μου Richard Block στο Chicago. Αυτό δίδασκε σε μας τους εγκληματολόγους αλλά και σε πλειάδα αστυνομικών από το Chicago Police department που μαθήτευαν δίπλα του. Δηλαδή σκέψου αντισυμβατικά. Σταμάτα να περιορίζεις την σκέψη σου μέσα στα στενά πλαίσια του τι επιτρέπεται και τι όχι. Σκέψου τον στόχο και όχι την ηθική και νομική διάσταση των μέσων.
Όλες αυτές οι σκέψεις μου ήλθαν στο μυαλό όταν ξεκίνησα να γράφω αυτό το άρθρο. Διότι αυτό είναι το ουσιαστικό σφάλμα που διαπράττουμε όλοι όσοι ασχολούμαστε με τον πολύπαθο τομέα της ασφάλειας. Σκεφτόμαστε ορθά μεν, συμβατικά δε. Το έγκλημα έχει πολλές γενεσιουργές αιτίες.
Όλες κοινωνικές. Όλες περίπλοκες.
Από τις επιρροές των συναναστροφών (differential association) μέχρι τις κοινωνικές καταβολές, τον αξιακό κώδικα, ψυχολογικές στρεβλώσεις αλλά και κοινωνικές συνθήκες.

Ο Εγκληματίας εκμεταλλεύεται την ευκαιρία
Όλες όμως έχουν έναν κοινό παρανομαστή. Την ευκαιρία (opportunity).
Κανένα έγκλημα δεν μπορεί να εκδηλωθεί, δε μπορεί να λάβει μορφή και έκφραση αν δε παρουσιαστεί η κατάλληλη ευκαιρία κ αν ο δράστης δεν την εκμεταλλευτεί μέσα στο χρονικό όριο που του επιτρέπεται από τις συνθήκες (window of opportunity). Ο δράστης επίσης, όπως προαναφέρθηκε, δεν δεσμεύει τη σκέψη του με κοινωνικές συμβάσεις που διέπονται από κώδικες ηθικής ή το γράμμα του νόμου, όπως κάνει ο μέσος πολίτης. Αν ο στόχος είναι αρκετά σημαντικός, αποτελεί την απόλυτη προτεραιότητα και όλα τα άλλα είναι δυνητικά εργαλεία προς χρήση.

Εκτίμηση επικινδυνότητας εφαρμόζουν και οι κακοποιοί!
Όμως εδώ υπεισέρχεται και ένα στοιχείο κοινής συμπεριφοράς παρανόμων και νομιμοφρόνων: η εκτίμηση του ρίσκου. Σε σχέση πάντα με την αξία του στόχου.
Και πάλι εμφανίζεται μπροστά μου ο καθηγητής Richard block. Και όχι χωρίς λόγο. Ο συγκεκριμένος είναι αυθεντία και πρωτοπόρος σε θέματα χαρτογράφησης εγκληματικότητας και από τους πρώτους που συνεργάστηκε με την αστυνομία του Chicago για την ανεύρεση τρόπων αποτροπής τέλεσης παραβατικών πράξεων στον αστικό ιστό και ειδικά γύρω από τους σταθμούς του Μετρό.
Έλεγε λοιπόν -μεταξύ άλλων- ότι ο μέσος κακοποιός «ζυγίζει» πιθανούς στόχους με βάση τον βαθμό επικινδυνότητας. Όπως κάνουμε όλοι μας για άλλες νόμιμες δραστηριότητες. Θα προτιμήσει τον περισσότερο ευάλωτο στόχο. Τον λιγότερο ισχυρό. Αυτόν που θα του δημιουργήσει τα λιγότερα προβλήματα και που θα έχει τις μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας με τις μικρότερες δυνατές απώλειες.
Σοκ για μένα! Είχα βλέπετε την αίσθηση -όπως έχουμε οι περισσότεροι- ότι το έγκλημα είναι λίγο πολύ τυχαίο. Ότι είναι η «κακιά στιγμή».
Και αυτό μπορεί να έχει μια μικρή βάση, διότι η συγκύρια πάντα παίζει ρόλο στη ζωή μας γενικότερα, άλλα δεν είναι κατ’ ουσία αληθές.
Ο κακοποιός αξιολογεί λοιπόν. Κάνει τη δίκη του άτυπη μελέτη «τρωτότητας», είτε πρόκειται για ζωντανό στόχο, είτε για εγκατάσταση!

Η σύγχυση ως πλεονέκτημα… όταν την προκαλείς στους άλλους
Ρώτησα λοιπόν τον καθηγητή Block, αν εγώ που είμαι ψηλός και γεροδεμένος, έχω μικρότερες πιθανότητες να πέσω θύμα ληστείας, για παράδειγμα. Αν όντως ισχύει η θεωρία της εκτίμησης ρίσκου από πλευράς κακοποιών, τότε η απάντηση πρέπει να είναι καταφατική.
Ναι μου είπε, σίγουρα ναι. Αλλά…
Αλλά, τι;
«Όσο ασφαλής μπορεί να είσαι, επειδή είσαι ψηλός και γεροδεμένος, τόσο λιγότερο ασφαλής μπορεί να γίνεις, διότι εσύ θα πάρεις περισσότερα ρίσκα»!
Δηλαδή;
«Δηλαδή, εσύ θα περάσεις από το πάρκο τα μεσάνυχτα… Θα διασχίσεις έναν κακόφημο δρόμο ξημερωματα… Θα τολμήσεις περισσότερο…»
Και φυσικά θα πολλαπλασιάσεις τις πιθανότητες σου να πέσεις θύμα εγκληματικής ενέργειας!
Δίκοπο μαχαίρι, λοιπόν. Τι κάνουμε λοιπόν, ρώτησα απορημένος;
«Μην ανησυχείς» μου είπε. «Αν νιώθεις μπερδεμένος, είσαι σε σωστό δρόμο. Στους δικούς μας τομείς, η σύγχυση είναι πλεονέκτημα.»
Αρκεί να την προκαλείς εσύ στους άλλους.»
Λόγια που κρότησα και τηρώ ως κόρη οφθαλμού.

Αποτροπή – Εγρήγορση – Αντισυμβατικότητα
«Λοιπόν», μου είπε. «Ας πάρουμε την περίπτωση σου και το περιστατικό που ανέφερες ως παράδειγμα. Φροντίζουμε να διατηρήσεις την… κορμοστασιά για να μην διανοηθεί κάποιος να σε ληστέψει (αποτροπή).
Επιπλέον, ελαχιστοποιείς το ρίσκο αποφεύγοντας ενέργειες που αυξάνουν το επίπεδο επικινδυνότητας. Δεν περνάμε από πάρκα μέσα στη νύχτα (εγρήγορση).
Τέλος, σκέφτεσαι σαν κακοποιός. Αναρωτιέσαι συνεχώς ποιες ενέργειες, πράξεις, παραλείψεις, προκλήσεις σε εκθέτουν σε νέους άγνωστους μέχρι χθες κινδύνους» (αντισυμβατικότητα).
«Όσο πιο καλά τα ξέρεις τόσο πιο απλά τα λες», σκέφτηκα.
Αυτές οι θεμελιώδεις αρχές έχουν απόλυτη εφαρμογή στην ασφάλεια της περιούσιας μας, αλλά και στην εν γένει συμπεριφορά μας ως προς τη διατήρηση του αγαθού της ασφάλειας μας. Στις ΗΠΑ το λένε “back to basics” και είναι μια σοφή προσέγγιση.

Ειδικά στον τομέα της ασφάλειας, έχουμε εμπλακεί σε έναν περίπλοκο τρόπο προσέγγισης του ζητήματος. Ασχολούμαστε διαρκώς, σχεδόν εμμονικά με τον τεχνικό εξοπλισμό. Φυσικά και η τεχνολογία είναι σημαντική. Δεν παύει όμως να είναι εργαλείο. Και ένα εργαλείο αξίζει όσο ο χειριστής του…
Λησμονήσαμε ότι θεμέλια λίθος είναι ο άνθρωπος και η σκέψη του.Όλα τα άλλα, έπονται…
Το τρίπτυχο αποτροπή, εγρήγορση και αντισυμβατικότητα είναι πάντα επίκαιρο και με μαθηματική ακρίβεια οδηγεί στην επιτυχία.
Η αποτροπή είναι σταθερή και διαχρονική άξια.
Μέσω του εμφανούς ελέγχου μεταδίδεται το συμβολικό μήνυμα ότι δεν αξίζει το ρίσκο διότι οι πιθανότητες αποτυχίας είναι μεγάλες.
Η παραβατική πράξη γίνεται ασύμφορη και μοιραία οδηγείται σε ματαίωση. Σημασία λοιπόν στον εμφανή έλεγχο και στον συμβολισμό που αυτός ενέχει.
Ελαχιστοποίηση ρίσκου – Καλά τα μέτρα ασφαλείας αλλά λίγη αξία έχουν αν δεν εφαρμόζονται ευλαβικά, χωρίς αστερίσκους και εξαιρέσεις. Δεν θεωρούμε τίποτα δεδομένο και εμμένουμε στις διαδικασίες.
Δεν θα ξεχάσω ποτέ τον υπεύθυνο ασφαλείας σε ομοσπονδιακό κτήριο των ΗΠΑ. Παρ’ ότι πήγαινα κάθε μέρα εκεί επί 6μηνο για δουλειές, κάθε μέρα τσέκαρε τα στοιχεία μου σαν να με έβλεπε πρώτη φορά.
Και τέλος η εγρήγορση που συνδέεται με όλα τα άλλα. Η διαρκής μεταβολή των συνθηκών φέρνει αλλαγές στον βαθμό επικινδυνότητας που πολλές φορές περνούν απαρατήρητες.
Όταν για παράδειγμα, αποκτάς νέα περιουσιακά αντικείμενα, η οικία σου γίνεται στόχος. Όταν κάνεις μετατροπές και αλλαγές στη δομή ενός κτίσματος, ο βαθμός τρωτότητας μπορεί να μεγαλώσει.

Εν κατακλείδι, το μεγαλύτερο ζήτημα της ασφαλείας παγκοσμίως είναι η έννοια του absentee landlord. Δηλαδή του ιδιοκτήτη που δεν επαγρυπνεί όσο θα έπρεπε. Που δείχνει αδιάφορος και αφήνει κενό εξουσίας πάνω στην περιουσία του. Και η φύση απεχθάνεται το κενό…
Όπως ακριβώς μας δίδαξε η θεωρία του «σπασμένου παραθύρου».
Όμως αυτό είναι θέμα άλλου άρθρου…
πηγή:securitymanager.gr